Experts in leiderschap
en leiderschapsontwikkeling

Ik wil samen met FLY en jullie een ‘FLY WHEELER’ beweging laten groeien. Een vliegwiel is een mooie metafoor voor diepgaande en duurzame verandering en groei. Dat doe je niet in een vingerknip. Je brengt een vliegwiel op gang en in beweging. In het begin loopt dat wat stroef en kost het veel inspanning en energie. Eenmaal het op gang begint te komen gaat het alsmaar sneller en lijkt het meer en meer vanzelf te gaan. Wil jij ook zo’n FLY WHEELER worden? FLY wheel is tevens het woord dat we bij FLY gebruiken voor ons ‘Leadership agility wheel’, of ‘FLY wheel’zoals we het nu noemen. Een werkmodel en instrument voor persoonlijke groei dat mee de kern vormt van mijn boek ‘Risico verzilveren. Over onverstoorbaar en wendbaar leiderschap’. Ik ben van plan om tweewekelijks een ‘FLY wheeler’ te publiceren over leiderschap, persoonlijke groei en ontwikkeling. Om echt beweging op gang te brengen nodig ik jullie uit om te reageren en het gesprek aan te gaan. Zo dat we allemaal kunnen leren en ‘FLY wheeleren’. 3e FLY wheeler : Presteren, gezonde en ongezonde ambitie en competitie Ik ga in deze 3e flywheeler verder op de 1e en 2e waarin ik het had over wat ons drijft en motiveert. Vorige keer schreef ik over macht en gezag. De behoefte en verlangen naar macht kan van gepast en gezond verschuiven naar ongepast, ongezond tot ronduit gevaarlijk. In deze 3e flywheeler ga ik verder in op de behoefte en verlangen naar presteren, iets bereiken en behalen. The need to achieve in het Engels, zoals McClelland het benoemt. De behoefte en ambitie om iets te bereiken en behalen drijft ons allemaal in meerdere of mindere mate. Het kan een gezonde ambitie zijn, maar ook een ongezonde, niets ontziende ambitie. Presteren, resultaten behalen en neerzetten geeft voldoening en maakt dat we vooruitgang kunnen realiseren en groeien in de brede zin van het woord. Presteren en iets bereiken heeft ook te maken met competitie en vergelijken. Opnieuw kan het om gezonde competitie gaan en ongezonde competitie. Daarbij kan het doel de middelen gaan heiligen. Vergelijken met anderen kan helpen om te verbeteren maar kan ook een gruwel worden. Jaloezie loert dan om de hoek. (ongezonde) Jaloezie is misschien een van de meest gevaarlijke emoties. Vergelijken doe je best met jezelf. Ik wil de beste (of goed genoeg) versie van mezelf worden en zijn. Ongezonde competitie, overdreven en eenzijdige prestatiedrang kan de samenwerking en verbinding met anderen ondermijnen. Opzij, opzij, opzij. Of het betere ellebogenwerk. We kunnen hierbij wel wat leren van topsporters die topprestaties leveren. De echte toppers gaan er helemaal voor in het spel, fairplay staat voorop (het doel heiligt niet alle middelen) en ze zijn groot in het verlies en zoeken geen excuses. Ze leren eruit en volgende keer beter. Het plezier komt niet alleen van de prestaties, maar ook van het proces, het spel zelf. Het onderweg zijn en het plezier van het trainen en alsmaar beter worden. Zoals Nafi Thiam, gastredacteur van Sabato (de weekendbijlage van De Tijd) het afgelopen weekend stelt. ‘Bij de eerste spelen was ik jong, nog geen atlete met een palmares. Er waren weinig verwachtingen van de buitenwereld. En toen kwamen de 2e olympische spelen. Iedereen zat op mijn rug. Men liet me niet los. Er moest en zou een 2e medaille komen.’ ‘Was ik gelukkig na mijn 2e olympisch goud in Tokio? Ik was opgelucht, compleet leeg. De weg ernaartoe was vreselijk en ik voelde veel druk. Toen ik won vroeg ik me af : was het dat allemaal waard?’ Ons advies is : zorg voor jezelf en zorg dat het echt plezant blijft. Zodat je veerkrachtig en wendbaar blijft. Vraag jezelf eens af : wat wil ik bereiken en presteren?. wat maakt dit belangrijk, waardevol en zinvol voor mij?. wat heb je ervoor over, welke prijs wil je betalen?. wat heeft te maken met mijn persoonlijke verwachtingen en wat met verwachtingen van anderen?. welke druk leg ik mezelf op of laat ik me opleggen?.

Elke twee weken kiest Frank Philippaerts, partner bij FLY, een citaat dat hem is bijgebleven en dat op een of andere manier aansluit bij ons werk als leiderschap coaches, trainers en consultants bij FLY. Bij het diagonaal lezen van een tekst springen soms zinnen in het oog die afgedrukt werden in een ander (groter, cursief, vet) lettertype. Ze zijn bedoeld om de aandacht te trekken van de lezer. Daar is men in mijn geval goed in geslaagd bij De Standaard Magazine van het afgelopen weekend. Op pagina 6 bovenaan in vette grote letters lees ik deze uitspraak van Carl Van Winckelmann, een Nederlands theatermaker die door DS geïnterviewd wordt over Europese man, zijn nieuwe theaterproductie: “Het gevaarlijkste ding in de wereld is de belofte van een eenvoudig verhaal.” Die zin blijft onmiddellijk hangen, ondanks enige, aanvankelijke scepsis. (Die heb ik ontwikkeld door het overmatige gebruik van superlatieven door een voormalige Amerikaanse president: smartest, best, most, least etc.). Er zijn ongetwijfeld dingen die nóg gevaarlijker zijn, maar de boodschap is duidelijk: geloof ze niet, de eenvoudige verhalen. De geïnterviewde verwijst onder andere naar de discussies over migratie en identiteit en de illusie dat bijvoorbeeld het optrekken van een muur tussen de VS en Mexico om ‘hen’ buiten te houden, ‘de’ oplossing is voor ‘het’ probleem – volgens diezelfde voormalige president. Ook tijdens coachings of leiderschapsprogramma’s krijgen we ze regelmatig te horen, de vragen naar eenvoudige recepten, de allesomvattende tips en tricks: ‘reik me een oplossing aan, liefst één die in alle omstandigheden werkt. Hoe motiveer ik mijn medewerkers?’ Of: ‘welk communicatie- of leiderschapsmodel verklaart/voorspelt/schrijft voor wat ik moet doen als ik te maken krijg met een gedemotiveerd/angstig/uitgeblust teamlid?’ Maar ook voor dit soort vragen bestaan geen kant en klare recepten. (En natuurlijk weten we dat vaak maar zouden we liefst geloven dat het wél bestaat, dat eenvoudige verhaal). Waarmee we dan wél aan de slag gaan? We zijn zeker niet vies van het aanreiken van handvaten en modellen of het delen van ervaringen en best practices. We brengen ook graag in wat de wetenschap ons leert over gedrag bij mensen (in groep, onder druk, bij onduidelijkheid of ambiguïteit, in een machtspositie of net niet etc). Maar ook dan blijft het een zoeken naar wat best past bij jou en waarom je dat gelooft. Op pagina 43, niet van DS Magazine maar van DS Weekblad, lees ik nog een interview, ditmaal met componist en pianist Mathias Coppens. Hij citeert uit de roman Bezonken Rood van Jeroen Brouwers: “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.” Prachtig vind ik dat! En welbeschouwd misschien ook een reden waarom er geen eenvoudige verhalen bestaan? Interesse in onze leiderschapsprogramma’s? Laat het ons weten via info@flyconsult.eu

Ik ga in deze 2e flywheeler verder op de 1e waarin ik het had over wat ons drijft. Er zijn een paar fundamentele vragen waar je als persoon en leider best even bij stilstaat, jezelf observeert en over reflecteert en zo eerlijk mogelijk in de spiegel in de spiegel kijkt. Je bent er toch alleen mee. Wat leidt jou? Hoe leid jij? Word je gedreven door macht of impact? Hoe goed voelt het om macht te hebben of impact te hebben? Of hoe zet je macht in om impact en invloed te hebben? En hoe vermijd je dat macht de verkeerde impact en invloed heeft? Met macht is er op zich niks verkeerd. Als het op gepaste wijze voor gepaste doelen wordt ingezet. Scherp geformuleerd gaat macht over ‘het vermogen om zijn wil tegen weerstand door te zetten’. (Bauer-Jelinek) Doorzetten als je aan je noden wil voldoen. Nog anders gezegd is macht ‘de actieve mogelijkheid zonder voorafgaande toestemming van de ander veranderingen tot stand te brengen in diens reële situatie’.(Rahner) Macht is er ook in soorten: Ik maak in mijn boek ‘Risico verzilveren. Over wendbaar en onverstoorbaar leiderschap’ graag gebruik van enkele gedachten van Mauk Mulder, een Nederlandse autoriteit op vlak van denken over macht. In logica van de macht onderscheid hij vier soorten macht : 1.sanctiemacht houdt in dat je kunt belonen of straffen. Als leider kan je bijvoorbeeld een bonus geven, iemand wel of niet promoveren, enz. 2.formele macht, daarover beschikt bijvoorbeeld de belastingambtenaar die jou kan beboeten na de controle van je boeken of de politie die je rijbewijs kan afnemen. 3.expertmacht ontleen je aan je expertise. Het advies van mijn geneesheer zal ik op basis van zijn/haar expertise makkelijker ter harte nemen. 4.model- of identificatiemacht heeft iemand over mij, omdat ik zoals die persoon wil zijn en handelen. Hij of zij inspireert me. Dit laatste ligt al dicht bij gezag. Ik wil iemand volgen omdat ik hem wil volgen omwille van de credibiliteit en vertrouwen die hij/zij bij mij opgebouwd heeft. Als je je macht gedoseerd en op het gepaste moment inzet en er niet te veel gebruik of misbruik van maakt zal je macht langzaam maar zeker omgezet worden in gezag. Als je je macht teveel gebruikt of misbruikt creëer je een omgeving waarin je misschien gevolgd wordt, of men de indruk wekt je te volgen omwille van de schrik of angst voor de mogelijke gevolgen als men dat niet zou doen. Je maakt het meer en meer psychologisch onveilig voor mensen in je omgeving. Hier begint het risico te ontstaan dat je als persoon en leider geïsoleerd geraakt en minder echte verbinding hebt met je mensen en zo niet meer het beste van je team, organisatie en samenleving naar boven haalt. Het risico ontstaat dat er potentieel en mogelijkheden niet benut worden. Het neerwaarts risico neemt toe, het opwaarts risico neemt af.