6e FLY wheeler: de paradox van autonomie en vrijheid

Ik wil samen met FLY en jullie een ‘FLY WHEELER’ beweging laten groeien. 

Een vliegwiel is een mooie metafoor voor diepgaande en duurzame verandering en groei. 

Dat doe je niet in een vingerknip.  Je brengt een vliegwiel op gang en in beweging.  In het begin loopt dat wat stroef en kost het veel inspanning en energie.  Eenmaal het op gang begint te komen gaat het alsmaar sneller en lijkt het meer en meer vanzelf te gaan.

FLY wheel is tevens het woord dat we bij FLY gebruiken voor ons ‘Leadership agility wheel’, of ‘FLY wheel’zoals we het nu noemen. 

Ik ga in deze 6e flywheeler verder op de voorgaande  waarin ik het had over wat ons drijft en motiveert. 

Vrijheid, autonomie en controle (VAC) over jezelf, je behoeften, doelen en resultaten is een belangrijke psychologische behoefte en motivator.  Mijn VAC kan natuurlijk nooit losgezien worden van jouw VAC. Als mijn VAC jouw VAC in het gedrang brengt is het nodig af te stemmen en te bespreken.  Zo niet riskeren we onnodige irritatie en conflict.

Filosofe Alicja Gescinska spreekt in dit verband over positieve en negatieve vrijheid.  Negatieve vrijheid laat zich door geen enkele grens tegenhouden.  ‘Ik doe wat ik wil, alles kan en alles mag, dat men mij gerust laat.’  Positieve vrijheid is daarentegen het ‘vermogen om zelf vorm en zin te kunnen geven aan het leven’.  ‘Zelfontplooiing.’  Het vermogen om binnen een begrensde ruimte he eigen leven uit te bouwen.  Zonder dat mijn vrijheid jouw onvrijheid wordt.

Onze nood aan autonomie kan niet grenzeloos zijn, want dan komt de ander en onze verbinding en relatie met de ander in het gedrang.  Autonomie kan geen absolute vrijheid inhouden.  Integendeel, er kan maar van vrijheid sprake zijn als we grenzen, rollen en belangen erkennen.  Vrijheid veronderstelt dus waakzaamheid.  Wanneer vrijheid absoluut en onbegrensd wordt, leg je eenzijdige grenzen op aan andermans vrijheid, terwijl je voor jezelf ongebreidelde ruimte opeist.  Dan leg je de beweegruimte van de ander aan banden.  Waar de wederkerigheid verdwijnt, moet iemand het onderspit delven.

Dat terwijl je enkele effectief verbonden kunt zijn en een wederkerige relatie kunt aangaan, als je als mens ook onafhankelijk kunt zijn.  Autonomie en onafhankelijkheid enerzijds en verbinding en wederzijdse afhankelijkheid anderzijds vormen een dynamisch spanningsveld, waar je als mens voortdurende naar de ideale evenwichtige positie zoekt.  Door wel of niet macht in te zetten.  Door wel of niet psychologische veiligheid te creëren.

In onze drang naar vrijheid, autonomie en controle lopen we het risico dat we ons te sterk willen bewijzen en onze prestatiedrang of machtsstreven anderen opzij duwt.  Ons streven naar autonomie en onafhankelijkheid kan doorslaan en samenwerking en verbinding in het gedrang brengen.

Autonomie is gericht op impact, je doelen bereiken en resultaten realiseren.  Som kan je dit op je eentje, dikwijls moet je daarvoor samenwerken met anderen.  Op een aangepaste manier invloed uitoefenen op anderen is dan ook aangewezen.  In die zin krijg je voortdurend feedback over je invloed en impact.  Als je alert bent en goed oplet ervaar je voortdurend of je indirecte invloed op anderen werkt en de impact heeft die je zoekt.

Wendbaarheid in de praktijk.